علاوه بر اين، وظيفه دارند بهطور غير مستقيم از فرزند جوانشان مراقبت نمايند، اگر در معاشرتها احساس كردند كه به زنان و دختران نگاه لذت جويى مىكند، با زبان خوش و مشفقانه مفاسد و تبعات دنيوى و اخروى چشم چرانىهاى غير مشروع را برايش توضيح داده، و به او تفهيم كنند كه نگاه كردن به زنان و دختران جز حسرت و ناراحتى عصبى ثمرى ندارد. پس چشم چرانى نكن و عفت خود را حفظ نما، چون در آينده ازدواج مىكنى و از لذايذ مشروع جنسى برخوردار خواهى شد. چشم چرانى
يكى از مشكلات جوانان، چشم چرانى است. كودك تقريباً از سن پنج ـ شش سالگى زيبايى را درك مىكند و به بازى كردن با كودكان جنس مخالف علاقه دارد. وقتى به سنين نزديك بلوغ رسيد از نگاه كردن به جنس مخالف، مخصوصاً اگر زيبا باشد، لذت مىبرد. اصولاً نگاه كردن، يكى از تمتعات جنسى است. چشم از نگاه كردن سير نمىشود، وقتى لذت برد ميل دارد هر چه بيشتر آن را تعقيب كند و به تدريج به صورت يك عادت در مىآيد كه چشم چرانى ناميده مىشود.
نگاه كردن اگر به قصد لذت جويى باشد امرى است خطرناك كه موجب انحراف مىشود. لذا غريزه‌ی جنسى تنها به نگاه كردن اكتفا نمىكند بلكه به مراحل عالىتر و به ارضاى كامل دعوت مىكند. نگاه كردن يا انسان را به فساد و ارضاى غير مشروع مىكشد يا به استمناء وادار مىكند. حال اگر فردِ عفيف و محجوبى بوده و به هيچ يك از مفاسد مذكور آلوده نشد، بر اعصاب و مغزش لطمه وارد خواهد ساخت. چه بسيارند جوانانى كه از همين طريق به فساد كشيده شده اند و در برابر پيشنهادِ ترك، اظهار عجز مىنمايند.
به همين جهت اسلام نگاههاى لذت جويى را تحريم كرده است. در قرآن مىفرمايد:
به مؤمنين بگو چشمهاى خود را فرو بندند و عفت (فروج) خود را نگهدارند. چنين رفتارى موجب تزكيه‌ی آنها خواهد شد. خدا به آنچه مىكنيد آگاه است و به زنان مؤمن بگو چشمهاى خود را فرو بندند و عفت (فروج) خود را نگهدارند.[1]
حضرت صادق(ع) فرمود:
نگاه بعد از نگاه، شهوت را در دل كشت مىكند و همين موضوع براى به انحراف كشيدن صاحبش كافى است.[2]
امام صادق(ع) فرمود:
نگاه كردن، تير مسمومى است از جانب شيطان، هر كس كه براى خدا آن را ترك كند، آرامش و ايمانى به او عطا خواهد شد كه مزهاش را درك مىنمايد.[3]
همچنين فرمود:
نگاه كردن، تير مسمومى است از جانب شيطان. چه بسيار است كه يك نگاه موجب حسرت طولانى خواهد شد.[4]
و فرمود:
هر كس كه چشمش به زنى بيفتد و نظرش را به آسمان بيفكند يا ديدگانش را فرو بندد، چشمش را باز نمىكند مگر اينكه خداى متعال يك حور العين در بهشت برايش مقرر كرده است.[5]
به هر حال لذتجويى بصرى و چشم‌چرانى عادت زشتى است كه دهها عواقب سوء به همراه دارد. اين عادت خطرناك غالباً در زمان نوجوانى و نزديك بلوغ به وجود مىآيد و رفته رفته به صورت عادت در مىآيد كه ترك آن بسيار دشوار است و احياناً تا آخر عمر باقى مىماند.
غريزه‌ی جنسى، نوجوانان را به نگاه كردن وادار مىكند و چون از آثار سوء و تبعات دنيوى و اخروى آن بىاطلاعاند، دعوت آن را اجابت مىنمايند و چون لذيذ است تعقيب مىكنند تا اينكه به صورت عادت در مىآيد.
بنابراين، اوليا و مربيان وظيفه دارند تا موقعيت حساس زمان بلوغ و خواستههاى غريزه‌ی جنسى فرزندان خود را دريافته و از آنان مراقبت نمايند.
پدر و مادر بايد به اين موضوع مهم توجه داشته باشند كه زمان بيدار شدن غريزه‌ی جنسى فرزندشان فرا رسيده يا نزديك شده است و مشاهده‌ی يك منظره‌ی جاذب و فريبنده‌ی جنسى براى تحريك او كافى است.
بدحجابى يا بىحجابى، گردن و سينههاى باز، دامنهاى كوتاه و ساقهاى برهنه، جورابهاى بدن نما و آرايشهاى تندِ زنان و دخترانى كه در مهمانىها، عروسىها و مجالس خانوادگى و دوستانه شركت مىكنند براى جوانان تحريككننده و مفسده انگيز است.
اين فريبندگى و تحريك آميزى در مورد زنان نامحرم بيشتر است ليكن منحصر به آنها نيست بلكه احتمال تحريك آميزى در مورد زنان محرم و حتى مادر و خواهر هم وجود دارد.
بنابراين، پدران و مادران مىتوانند به وسيله‌ی پاكسازى و سلامت محيط خانواده و رعايت ضوابط اخلاقى، فرزندان جوانشان را از ابتلا به لذت جويىهاى بصرى مصون بدارند.
علاوه بر اين، وظيفه دارند به طور غير مستقيم از فرزند جوانشان مراقبت نمايند، اگر در معاشرتها احساس كردند كه به زنان و دختران نگاه لذت جويى مىكند، با زبان خوش و مشفقانه مفاسد و تبعات دنيوى و اخروى چشم چرانىهاى غير مشروع را برايش توضيح داده، و به او تفهيم كنند كه نگاه كردن به زنان و دختران جز حسرت و ناراحتى عصبى ثمرى ندارد. پس چشم چرانى نكن و عفت خود را حفظ نما، چون در آينده ازدواج مىكنى و از لذايذ مشروع جنسى برخوردار خواهى شد.
نقش حجاب در مصونيت از انحراف
تعديل و كنترل غريزه‌ی جنسى و مصونيت از انحرافات جنسى، كارى است بسيار دشوار؛ مخصوصاً براى نوجوانان و جوانان كه با طوفان غريزه‌ی نيرومند جنسى مواجه هستند، بالاخص در صورتى كه فرهنگ بىبندوبارى و آزادىهاى جنسى در بين افراد جامعه رواج داشته و زنان و دخترانِ زينت كرده و به صورت نيمه عريان در خيابان و بازار و در مجامع عمومى حضور يافته و بدون هيچ قيد وبندى با مردان معاشرت نمايند. كنترل غريزه‌ی جنسى و مصونيت از انحراف در چنين اجتماعى بسيار دشوار و در سر حد امتناع قرار دارد. بنابراين، سلامت اجتماعى و شرم و عفت عمومى براى مصونيت از انحرافات جنسى يك امر ضرورى محسوب مىشود.
به همين جهت اسلام به بانوان توصيه مىكند كه حجاب را رعايت كنند و آرايشها و زينتهاى خود را در معرض ديد مردان بيگانه قرار ندهند.
خدا در قرآن مىگويد:
وَقُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلّا ما ظَهَرَ مِنْها وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُيُوبِهِنَّ وَلايُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلّا لِبُعُولَتِهِنَّ؛[6]
به زنان با ايمان بگو: ديدگان خود را كوتاه كنند، عورتها را نگهدارند و زينتهاى خود را آشكار نسازند، جز زينتهاى ظاهر را. روسرىها را بر گردن و سينه خود بيندازند و زينتهاى خود را جز براى شوهر ظاهر نسازند.
در ذيل همين آيه، بعد از ذكر انواع محارم مىگويد:
وَلايَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ؛[7]
زنان مؤمن نبايد پاهاى خود را بر زمين بكوبند به طورى كه زينتهاى مخفى آنان شناخته شود.
خلاصه، وجوب رعايت پوشش براى زن يكى از احكام ضرورى اسلام مىباشد كه آيات و روايات و سيره‌ی معصومين بر آن دلالت دارند. يكى از اهداف مهم تشريع اين حكم، پاكسازى محيط اجتماعى از مظاهر فريبنده و تحريك آميز جنسى و جلوگيرى از ابتلا به انحرافات جنسى است.
نقش ازدواجِ به موقع در تربيت جنسى
چهارمين وظيفه‌ی والدين كمك به ازدواج به موقع فرزندان مىباشد. غريزه‌ی جنسى در زمان بلوغ بيدار مىشود و كم كم اشتداد مىيابد. غريزه اى است بسيار نيرومند كه براى ارضا، انسان را تحت فشار قرار مىدهد. چنانكه انسان به هنگام گرسنگى و تشنگى نياز به خوردنىها و نوشيدنىها دارد و چارهاى جز استفاده‌ی از آنها ندارد، عمل جنسى نيز يك نياز طبيعى است كه بايد در موقع معين انجام بگيرد وگرنه عواقب سوء جسمى و روانى را به دنبال خواهد داشت.
قبلاً گفته شد كه اسلام عقيده دارد كه تنها راه طبيعى و مشروع ارضاى اين غريزه، اقدام به ازدواج و تشكيل خانواده است. اسلام هر گونه ارضاى ديگر را برخلاف اهداف طبيعى و مصالح فردى و اجتماعى انسان‌ها و انحراف و گناه مىداند.
اسلام براى تأمين نياز طبيعى اين غريزه و جلوگيرى از انحرافات و مفاسد اجتماعى، اقدام به ازدواج را پيشنهاد مىكند و آن را به عنوان بهترين بنيانها قلمداد كرده و يك عبادت و وسيله عفت و پاك دامنى معرفى مىنمايد، از باب نمونه:
پيامبر اسلام(ص) فرمود:
بنايى در اسلام بنيان نيافته كه نزد خدا محبوبتر از ازدواج باشد.[8]
و فرمود:
هر كس كه در آغاز جوانى ازدواج كند، شيطان او فرياد مىزند كه: اى واى، اين جوان از وسوسه هاى من مصون شد.[9]
و فرمود:
دو ركعت نماز انسان متأهل افضل است از اينكه انسان غير متأهل شب را به عبادت و روز را روزه بگيرد.[10]
و فرمود:
هر كس كه ميل دارد پاك و پاكيزه، خدا را ملاقات كند بايد ازدواج نمايد.[11]
حضرت صادق(ع) از رسول خدا(ص) روايت كرده كه فرمود:
كسى كه ازدواج كند نصف دينش را حفظ كرده است.[12]
اسلام علاوه بر اينكه پسران و دختران را تشويق مىكند كه وقتى به سن بلوغ رسيدند هر چه زودتر ازدواج نمايند، به اوليا و مربيان نيز توصيه مىكند كه وسيله‌ی ازدواج آنها را فراهم سازند.
خدا در قرآن مىگويد:
وسيله‌ی ازدواج افراد غير متأهل از خودتان و بندگان و كنيزان شايسته‌ی خودتان را فراهم سازيد، اگر هم فقير هستند خدا به فضل خودش آنها را بىنياز مىكند و خدا توسعه دهنده و آگاه است.[13]
در آيه‌ی مذكور به اوليا و مربيان و همه‌ی مسئولين اجتماعى توصيه شده كه وسيله‌ی ازدواج افراد غير متأهل را فراهم سازند. افراد خيرخواهى كه در ازدواج ديگران پا درميانى كنند مورد توجه خاص خدا قرار خواهند گرفت.
حضرت صادق(ع) فرمود:
كسى كه وسيله‌ی ازدواج يك فرد مجرّد را فراهم سازد در قيامت مورد توجه خاص خدا قرار خواهد گرفت.[14]
بنابراين، مربيان وظيفه دارند بعد از بلوغ فرزندانشان وسيله‌ی ازدواج آنها را فراهم سازند و تنها طريق مشروع ارضاى غريزه‌ی جنسى را در اختيارشان قرار دهند تا بدين وسيله آنها را از انحرافات مصون بدارند. در برخى از احاديث تزويج فرزند به عنوان يك حق معرفى شده است:
اميرالمؤمنين(ع) فرمود:
فرزند سه حق بر پدر دارد: انتخاب نام نيكو، فراهم كردن شرايط تحصيل علم و مهيا نمودن وسيله‌ی ازدواج.[15]
اكثر انحرافات جنسى و مفاسد اخلاقى و اجتماعى و تعدادى از ناهنجارىها و بيمارىهاى روانى و حتى جسمانى، معلول تأخير در ازدواج است كه با ازدواج به موقع، مىتوان جلو آنها را گرفت.
پيامبر اكرم(ص) فرمود:
هر كس كه فرزندش به سن نكاح برسد و قدرت داشته باشد برايش ازدواج نمايد ولى نكند و در اثر آن، فرزندش به انحراف كشيده شود گناهش بر پدر خواهد بود.[16]
خودآزمایی
1- وظيفه مربيان بعد از بلوغ فرزندانشان چیست؟
2- نقش حجاب در مصونيت از انحراف را بیان کنید.
3- چرا اسلام به بانوان توصيه مىكند كه حجاب را رعايت كنند؟
پی نوشت ها
[1]. نور(24)، آيات 30 ـ 31: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكى لَهُمْ إِنَّ اللهَ خَبِيرٌ بِما يَصْنَعُونَ* وَقُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ».
[2]. وسائل الشيعه، ج 14، ص 139: «النظرة بعد النظرة تَزرعُ في القلب الشهوةَ، و كفى بها لصاحبها فتنةً».
[3]. همان، ص 139: «النظرة سهمٌ من سهام إبليس مسمومٌ، من تركها لله عزّوجلّ لا لغيره أعقبه الله أمنا و إيماناً يَجِد طعمه».
[4]. همان، ص 138: «النظرة سهمٌ من سهام إبليس مسمومٌ، و كم من نظرة أورثت حسرةً طويلةً».
[5]. همان، ص 139: «من نظر إلى امرأة فرفع بصره إلى السماء أو غضّ بصره لم يرتدّ إليه بصره حتى يزوّجَه الله من الحور العين».
[6]. نور(24) آيه 31.
[7]. همان، آيه 31.
[8]. وسائل الشيعه، ج 14، ص 3: «ما بُني بناءٌ في الإسلام أحبّ إلى الله عزّوجلّ من التزويج».
[9]. كنز العمال، حديث 44441: «أيّماشابّ تزوّج في حداثة سنّه عَجّ شيطانُه يا ويله عَصمَ منّي دينَه».
[10]. وسائل الشيعه، ج 14، ص 7: «ركعتان يصلّيهما متزوّج أفضل من رجل عزب يقوم ليلَه و يصوم نهارهَ».
[11]. همان، ص 6: «من أحبّ أن يَلقَى اللهَ طاهراً مطهّراً فليَلقَه بزوجة».
[12]. همان، ص 5: «من تزوّج أحرز نصفَ دينه».
[13]. نور(24) آيه 32: «وَأَنْكِحُوا الأَيامى مِنْكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللهُ واسِعٌ عَلِيمٌ».
[14]. وسائل الشيعه، ج 14، ص 26: «من زوّج أعزباً كان ممّن ينظر الله إليه يوم القيامة».
[15]. همان، ج 15، ص 200: «من حقّ الولد على والده ثلاثة: يُحسِن اسمَه، و يُعلِّمه الكتابةَ، و يُزوّجُه إذا بلغ».
[16]. كنز العمال، حديث 45337: «من بَلغَ ولدُه النكاحَ و عنده ما يُنكِحه فلم يُنكِحْه ثم أحدثَ حدثاً فالإثم عليه».
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت